مقدمه

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا جوانان امروزی، برخلاف والدین‌شان، ساعت‌های هوشمند را نه فقط برای چک کردن زمان، بلکه برای نظارت بر ضربان قلب و کیفیت خواب‌شان می‌پوشند؟ یا چرا رژیم‌های گیاه‌خواری در میان نوجوانان به یک سبک زندگی تبدیل شده، در حالی که نسل‌های قدیمی‌تر همچنان به غذاهای سنتی پایبندند؟ این تغییرات نه تصادفی، بلکه نتیجه یک تحول عمیق در رویکرد نسل Z (متولدین ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲) و نسل Y یا millennials (متولدین ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶) به سلامتی و مراقبت است. طبق گزارش مک‌کینزی در سال ۲۰۲۵، نزدیک به ۳۰ درصد از نسل Z و Y در ایالات متحده اعلام کرده‌اند که اولویت‌شان به سلامتی در مقایسه با سال گذشته "به طور قابل توجهی" افزایش داده‌اند، در حالی که این رقم برای نسل‌های قدیمی‌تر تنها ۲۳ درصد است. این آمار نه تنها نشان‌دهنده یک تغییر رفتاری، بلکه یک انقلاب فرهنگی است که بر پایه فناوری، آگاهی اجتماعی و نگرانی‌های زیست‌محیطی بنا شده است.

رویکرد نسل Z و نسل Y به سلامتی و مراقبت، ریشه در تغییرات عظیم فرهنگی، فناوری و اجتماعی دارد. از یک سو، همه‌گیری کووید-۱۹ مرزهای سنتی مراقبت را محو کرد و نسل‌های جوان را به سمت ابزارهای دیجیتال سوق داد. از سوی دیگر، بحران‌های جهانی مانند تغییرات آب و هوایی و نابرابری‌های اجتماعی، این نسل‌ها را وادار کرده تا سلامتی را نه فقط به عنوان غیاب بیماری، بلکه به عنوان یک سبک زندگی جامعه نگر ببینند. گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۲۵ تأکید می‌کند که بیش از یک میلیارد نفر در جهان با مشکلات سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنند، و نسل Z با نرخ ۴۰ درصدی گزارش اختلالات روانی، پیشتاز این آمار است. این نسل‌ها، که بیش از ۴۷ درصد جمعیت جهانی را تشکیل می‌دهند، سالانه بیش از ۴۰ درصد هزینه‌های سلامتی را کاهش می دهند – بازاری که تا سال ۲۰۳۰ به ۶.۳ تریلیون دلار می‌رسد.

فناوری نقش کلیدی ایفا کرده است. نسل Z، به عنوان "بومیان دیجیتال"، از اپلیکیشن‌هایی مانند Calm برای مدیتیشن یا MyFitnessPal برای ردیابی تغذیه استفاده می‌کنند، در حالی که نسل Y با ابزارهای پیشرفته‌تری مانند ساعت‌های هوشمند Apple Watch برای نظارت بر سلامت جنسی و پوستی، مرزهای مراقبت را گسترش می‌دهند. تغییرات اجتماعی نیز تأثیرگذارند: جنبش‌هایی مانند MeToo و Black Lives Matter، آگاهی نسبت به سلامت روان را افزایش داده و نسل‌های جوان را به سمت تراپی آنلاین و حمایت‌های جامعه‌محور سوق داده است. از منظر فرهنگی، این نسل‌ها تحت تأثیر رسانه‌های اجتماعی قرار دارند؛ جایی که اینفلوئنسرها نه تنها رژیم‌های سالم را تبلیغ می‌کنند، بلکه داستان‌های شخصی از مبارزه با اضطراب را به اشتراک می‌گذارند.

اما این رویکرد نسل Z و نسل Y به سلامتی و مراقبت، چالش‌هایی هم دارد. گزارش هاروارد هلث در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که علی‌رغم افزایش آگاهی، تنها ۹ درصد افراد مبتلا به افسردگی درمان مؤثر دریافت می‌کنند، و نسل Z با نرخ ۴۶ درصدی تشخیص اختلالات روانی، بیشتر در معرض فرسودگی شغلی قرار دارد. این تغییرات، از دیدگاه روان‌شناسی، نشان‌دهنده یک شیفت از مدل "درمان‌گرا" به "پیشگیرانه" است؛ جایی که سلامت نه یک رویداد، بلکه یک فرآیند مداوم است. جامعه‌شناسان مانند ژان توئن در نظریه‌های خود، این نسل‌ها را "نسل بحران" می‌نامند، که با مواجهه زودهنگام با ناامنی‌های اقتصادی و زیست‌محیطی، نگرش‌شان به مراقبت را به سمت پایداری و عدالت اجتماعی هدایت کرده است.

در نهایت، رویکرد نسل Z و نسل Y به سلامتی و مراقبت، یک دعوت‌نامه برای نسل‌های قدیمی‌تر است تا با این تحول همگام شوند. این مقاله به بررسی تفاوت‌های این نسل‌ها می‌پردازد، از سلامت روان تا نقش فناوری، و دیدگاه متخصصان را برای درک عمیق‌تر این شیفت ارائه می‌دهد. با نگاهی به داده‌های به‌روز ۲۰۲۵، خواهیم دید چگونه این نسل‌ها نه تنها خود را، بلکه آینده مراقبت‌های بهداشتی را بازتعریف می‌کنند.

درک تفاوت‌ها: نسل Z و Y چه کسانی‌اند؟

برای درک رویکرد نسل Z و نسل Y به سلامتی و مراقبت، ابتدا باید ویژگی‌های رفتاری و فرهنگی آن‌ها را بشناسیم. نسل Y، یا هزاره ها، در دوران گذار از اقتصاد صنعتی به دیجیتال بزرگ شده‌اند – نسلی که با بحران مالی ۲۰۰۸ و ظهور شبکه‌های اجتماعی روبرو شد. طبق گزارش PMC در سال ۲۰۲۵، هزاره ها سلامت را جامعه نگری می‌بینند و بر خواب، تغذیه تمرکز دارند. آن‌ها پیشگامان پیشگیری هستند، با ۶۴ درصدی که رژیم خاصی را دنبال می‌کنند، و ۲۶ درصد استفاده از اپ‌های مدیتیشن.

نسل Z، یا zoomers، کاملاً دیجیتال است؛ نسلی که با همه‌گیری کووید-۱۹ و تغییرات آب و هوایی شکل گرفته. گزارش Statista در ۲۰۲۵ نشان می‌دهد ۷۱ درصد نسل Z به دویدن یا وزنه‌برداری می‌پردازند، و ۴۲ درصد از کتاب‌ها یا پادکست‌ها برای سلامت استفاده می‌کنند. سبک زندگی سالم نسل Z، بر پایه تنوع و پایداری است؛ آن‌ها ۱۳.۷ درصد رژیم‌های گیاهی را انتخاب می‌کنند، نه از سر اجبار، بلکه برای سلامت و محیط زیست.

تفاوت کلیدی در این است که نسل Y بیشتر بر تعادل کار-زندگی تمرکز دارد (۴۱ درصد)، در حالی که نسل Z با نگرانی‌های جهانی مانند پلاستیک و از دست رفتن تنوع زیستی، سلامت را اجتماعی می‌بیند. هر دو نسل، بر خلاف نسل X، سلامت را پیشگیرانه می‌دانند، اما نسل Z با نرخ بالاتر استفاده از ابزارهای دیجیتال (۶۰ درصد تلمدیسین)، مرزها را جابجا کرده است.

تعریف هر نسل و ویژگی‌های رفتاری آن‌ها در زمینه سلامت و سبک زندگی

نسل Y (متولدین ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶) بیش از هر چیز بر مراقبت از خود و تناسب‌اندام تمرکز دارند. حدود ۳۵ درصد از آنان تجربه مراجعه به درمانگر داشته‌اند و ۶۶ درصد نیز از دستگاه‌های پوشیدنی سلامت استفاده می‌کنند. سبک زندگی این نسل معمولاً مینیمال‌تر است، میزان مصرف سیگار در آنان کمتر از نسل‌های پیشین بوده و در مقابل، ورزش جایگاه پررنگ‌تری دارد.

نسل Z (متولدین ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲) بیش از هر نسل دیگری به سلامت روان و پایداری محیط‌زیست اهمیت می‌دهد. حدود ۴۱ درصد از آنان از محصولات مراقبت پوستی استفاده می‌کنند و ۷۹ درصد دست‌کم یک روز در هفته رژیم بدون گوشت دارند. ویژگی برجسته این نسل، پیوند سلامت با کنش‌گری اجتماعی است؛ به‌طوری‌که ۸۲ درصد نسبت به وضعیت سیاره احساس نگرانی می‌کنند.

سلامت روان در اولویت: تغییر بزرگ نسلی

رویکرد نسل‌های Z و Y نسبت به سلامتی و مراقبت از خود، به‌ویژه با اولویت دادن به سلامت روان، یک تغییر پارادایم جدی ایجاد کرده است. بر اساس گزارش یونیسف در سال ۲۰۲۵، ۶۰ درصد از افراد نسل Z در مواجهه با اخبار جهانی احساس فشار و آشفتگی می‌کنند، اما نیمی از آن‌ها به توانایی خود در مدیریت این فشارها (coping strategies) اعتماد کافی ندارند.

در نسل‌های جدید، سلامت روان دیگر از یک تابو به یک هنجار تبدیل شده است؛ به‌طوری که ۳۷ درصد نسل Z از خدمات درمانی آنلاین استفاده می‌کنند، در حالی که این رقم در نسل بومرها تنها ۲۲ درصد است.

<پیشنهاد میکنیم سلامت روان و جسم را بخوانید.>

تأکید بر افزایش آگاهی نسبت به سلامت روان، مدیتیشن، تراپی و مراقبت ذهنی

مدیتیشن و ذهن‌آگاهی (Mindfulness) به‌عنوان ستون اصلی این رویکرد نوین در سلامت روان شناخته می‌شوند. امروزه ۴۲ درصد از نسل Z برای بهبود سلامت ذهنی خود از پادکست‌های مرتبط با آرامش و آموزش روانی استفاده می‌کنند و ۳۴ درصد نیز از داروهای تجویزی بهره می‌برند.

با گسترش خدمات تلمدیسین، دسترسی به تراپی حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است. در میان این دو نسل، نسل Y با ۵۴ درصد استفاده از خدمات درمانی حضوری (onsite) همچنان پیشگام محسوب می‌شود.

سازمان جهانی بهداشت هشدار می‌دهد در صورتی که مداخله و حمایت مؤثر صورت نگیرد، همین آگاهی گسترده می‌تواند به نرخ فرسودگی روانی (burnout) تا حدود ۵۲ درصد در نسل Z منجر شود.

با این حال، بزرگ‌ترین تحول در ازبین‌بردن انگ و شرم مرتبط با سلامت روان رخ داده است؛ نسل Z حدود ۲۰ درصد بیشتر از نسل‌های پیشین درباره مسائل ذهنی و روانی گفت‌وگو می‌کند و این خود نشانه‌ای از تغییری عمیق در فرهنگ سلامت است.

تغذیه آگاهانه و سبک زندگی مینیمال

سبک زندگی سالم نسل Z و Y، با تمرکز بر تغذیه آگاهانه، فست‌فود را به حاشیه رانده است. گزارش Harvard Health در ۲۰۲۵ نشان می‌دهد ۶۶ درصد نسل Z و ۶۴ درصد Y رژیم خاصی دنبال می‌کنند، با محبوبیت ۲۷ درصدی غذاهای گیاهی.

<پیشنهاد میکنیم ترندهای تغذیه 2025 را بخوانید.>

محبوبیت رژیم‌های گیاه‌پایه، غذاهای ارگانیک و کاهش مصرف فست‌فود

رژیم‌های Plant-based با نرخ ۱۳.۷ درصد در میان نسل Z به‌عنوان انتخابی هم‌زمان برای سلامت فردی و حفظ محیط‌زیست رواج یافته‌اند. تمایل به مصرف غذاهای ارگانیک دارای برچسب USDA نیز بسیار بالاست و حدود ۶۵ درصد از این نسل آن‌ها را گزینه‌ای قابل‌اعتماد و سالم می‌دانند. در مقابل، مصرف فست‌فود به دلیل نگرانی‌های سلامتی، حدود ۵۳ درصد کاهش یافته است.

سبک زندگی مینیمال در این نسل، با تمرکز بر خوراکی‌های عملکردی (Functional Foods) مانند آداپتوژن‌ها، مسیر آگاهی و رفتار آنان را به‌سمت یک رویکرد Wellness-محور هدایت کرده است؛ به‌طوری که ۷۵ درصد نسل Z این نوع غذاها را بخشی از سبک زندگی سالم خود می‌دانند.

تکنولوژی سلامت: از اپلیکیشن‌ها تا ساعت‌های هوشمند

تکنولوژی و سلامت دیجیتال، قلب رویکرد نسل Z و Y به سلامتی و مراقبت است. گزارش MarketsandMarkets در ۲۰۲۵ پیش‌بینی می‌کند بازار دیجیتال هلث به ۵۷۳ میلیارد دلار برسد، با CAGR ۲۳.۶ درصد.

نقش فناوری در پیگیری عادات سلامت، خواب و ورزش

رژیم‌های Plant-based با نرخ ۱۳.۷ درصد در میان نسل Z به‌عنوان انتخابی هم‌زمان برای سلامت فردی و حفظ محیط‌زیست رواج یافته‌اند. تمایل به مصرف غذاهای ارگانیک دارای برچسب USDA نیز بسیار بالاست و حدود ۶۵ درصد از این نسل آن‌ها را گزینه‌ای قابل‌اعتماد و سالم می‌دانند. در مقابل، مصرف فست‌فود به دلیل نگرانی‌های سلامتی، حدود ۵۳ درصد کاهش یافته است.

سبک زندگی مینیمال در این نسل، با تمرکز بر خوراکی‌های عملکردی (Functional Foods) مانند آداپتوژن‌ها، مسیر آگاهی و رفتار آنان را به‌سمت یک رویکرد Wellness-محور هدایت کرده است؛ به‌طوری که ۷۵ درصد نسل Z این نوع غذاها را بخشی از سبک زندگی سالم خود می‌دانند.

دغدغه‌های نسل جدید درباره سلامت جامعه، محیط زیست و سلامت کره زمین

مراقبت‌های پیشگیرانه در جوانان، با تمرکز بر محیط، ۷۳ درصد تمایل به پرداخت بیشتر برای محصولات سبز دارد. ۶۵ درصد نگران تغییرات آب و هوایی‌اند، و ۷۹ درصد رژیم بدون گوشت برای اکوسیستم ها دارند.

دیدگاه متخصصان

متخصصان، شیفت را تأیید می‌کنند. دکتر آنجلا سی‌برایت، پزشک خانواده، می‌گوید: "نسل Z و Y، سلامت را با اپ‌ها و راحتی پیگیری می‌کنند، برخلاف نسل‌های قدیمی." 

روان‌شناس تیلور هِفِر معتقد است: «نسل Z با وجود نرخ بالاتر اضطراب، نسلی تاب‌آورتر است، اما برای حفظ این تاب‌آوری به حمایت دیجیتال و ابزارهای آنلاین نیاز دارد.»

یک پزشک عمومی نیز اشاره می‌کند که اقدامات پیشگیرانه در نسل Millennials نسبت به نسل بومرها سه برابر پرهزینه‌تر است؛ زیرا این نسل به‌صورت فعالانه‌تری پیگیر آزمایش‌های دوره‌ای، غربالگری‌ها و مراقبت‌های پیشگیرانه است.

از دید یک جامعه‌شناس، نسل Z سلامت را نوعی کنش‌گری اجتماعی می‌بیند؛ به‌طوری که ۸۴ درصد آنان معتقدند بحران سلامت روان یک مسئله ملی است و نیاز به اقدام جمعی دارد.

کلام آخر

رویکرد نسل Z و نسل Y به سلامتی و مراقبت، یک تحول بنیادین است که از اولویت سلامت روان تا ادغام فناوری و پایداری، مرزهای سنتی را جابجا کرده است. خلاصه کنیم: نسل Y با تمرکز holistic بر تغذیه و تعادل، و نسل Z با کنشگری زیست‌محیطی و ابزارهای دیجیتال، سلامت را پیشگیرانه کرده‌اند. گزارش مک‌کینزی ۲۰۲۵ نشان می‌دهد این نسل‌ها ۴۱ درصد هزینه‌های سلامتی را می‌پردازند، و WHO تأکید می‌کند که آگاهی‌شان نرخ درمان را ۲۰ درصد افزایش داده است. تغییر نگرش به سلامت جسم و روان، از درمان به پیشگیری، واضح است؛ ۶۵ درصد نسل Z رژیم گیاهی را برای سلامت و سیاره انتخاب می‌کنند.

این نسل‌ها، سلامت را به عنوان "سبک زندگی" می‌بینند نه صرفاً درمان بیماری. دیدگاه چندجانبه – از روان‌شناسی (de-stigmatization) تا جامعه‌شناسی (عدالت اجتماعی) – نشان می‌دهد این شیفت، آینده مراقبت را شکل می‌دهد. هاروارد هلث هشدار می‌دهد که بدون حمایت، burnout افزایش یابد، اما پتانسیل برای سلامتی جهانی عظیم است. حال نوبت شماست: رویکردتان به سلامتی چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت ریسرچمد مراجعه کنید و تجربیات‌تان از تغییرات نسلی را در کامنت‌ها بنویسید – شاید داستان‌تان الهام‌بخش دیگران باشد!